పిల్లల ఆరోగ్యంపై స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ ప్రభావంపై కనుగొన్న సారాంశం

అమరావతి, నేటి పత్రిక ప్రజావార్త :
ఇటీవలి అధ్యయనం ప్రకారం, 2014లో ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ ప్రారంభించిన స్వచ్ఛ్ భారత్ మిషన్ (SBM), పరిశుభ్రత మరియు పారిశుద్ధ్యానికి సంబంధించిన భారతదేశ విధానంలో టెక్టోనిక్ మార్పును గుర్తించింది.
ఈ మిషన్ మోదీ పరిపాలన యొక్క అతిపెద్ద విజయాలలో ఒకటిగా గుర్తుండిపోతుంది. దీని సుదూర ప్రభావాలలో ఆరోగ్య సూచికలలో తరాల మెరుగుదలలు, ముఖ్యంగా శిశు మరియు శిశు మరణాలను తగ్గించడంలో మరియు మహిళలు & బాలికల భద్రత ఉన్నాయి.
35 భారతీయ రాష్ట్రాలు మరియు 640 జిల్లాలను కవర్ చేసే ఒక దశాబ్ద కాలం అధ్యయనం (2011–2020) ఆధారంగా SBM యొక్క కీలక ఫలితాలు మరియు ప్రభావాల విచ్ఛిన్నం ఇక్కడ ఉంది.
స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ యొక్క ముఖ్య ప్రయోజనాలు

టాయిలెట్ కవరేజీలో నాటకీయ పెరుగుదల:
-2003లో, జిల్లాల అంతటా టాయిలెట్ కవరేజీ చాలా తక్కువగా ఉంది, సగటున 40% కంటే తక్కువ కవరేజీ ఉంది (సగటు 46.7%).
-ఈ కవరేజ్ 2003 నుండి 2008 వరకు కనిష్ట మెరుగుదలను చూపింది మరియు కొన్ని జిల్లాలు యాక్సెస్‌లో క్షీణతను కూడా చవిచూశాయి.
-2014లో SBM ప్రారంభించిన తర్వాత, భారతదేశంలో టాయిలెట్ యాక్సెస్ గణనీయంగా పెరిగింది.
-2020 నాటికి 100 మిలియన్ల గృహ మరుగుదొడ్లు నిర్మించారు. ఈ కాలంలో చాలా జిల్లాలు టాయిలెట్ కవరేజీ 60% (సగటు 81.2%) కంటే ఎక్కువగా ఉన్నాయని గొప్పగా చెప్పుకున్నారు. ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా 12 కోట్ల మరుగుదొడ్లు నిర్మించారు.
-మిషన్ ప్రారంభించిన మొదటి ఐదేళ్లలో బహిరంగ మలవిసర్జన 60% నుంచి 19%కి తగ్గింది. నేడు భారతదేశం బహిరంగ మలవిసర్జన రహితం.

భారతదేశంలో 2003 నుండి 2020 వరకు శిశు మరణాలలో లౌకిక క్షీణత
-బహిరంగ మలవిసర్జన చాలా కాలంగా అంటువ్యాధులకు ప్రధాన కారణం, ముఖ్యంగా అతిసారం, ఇది పిల్లల ఆరోగ్యాన్ని తీవ్రంగా ప్రభావితం చేస్తుంది.
-SBM ఫలితంగా, పెరిగిన టాయిలెట్ యాక్సెస్ మరియు తక్కువ పిల్లల మరణాల రేటు మధ్య బలమైన విలోమ సంబంధాన్ని అధ్యయనం నిర్ధారించింది.
-ప్రారంభంలో (2003), మెజారిటీ జిల్లాల్లో శిశు మరణాల రేటు (IMR) 1000 సజీవ జననాలకుసగటు 48.9తో 60 కంటే ఎక్కువగా ఉంది. అయినప్పటికీ, 2020 నాటికి, చాలా జిల్లాలు జిల్లా సగటు 23.5తో 30 కంటే తక్కువ IMRని సాధించాయి.
-SBM కంటే ముందు, IMR సంవత్సరానికి 3% తగ్గుతూ వచ్చింది. SBM తర్వాత, ఈ రేటు సంవత్సరానికి 8-9%కి పెరిగింది, ఇది ప్రచారం యొక్క ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.
-SBM కింద 30% కంటే ఎక్కువ టాయిలెట్ కవరేజీ ఉన్న జిల్లాల్లో శిశు మరణాల రేటు (IMR) 5.3 పాయింట్ల తగ్గింపు మరియు అండర్-5 మరణాల రేటు (U5MR)లో 6.8 పాయింట్ల తగ్గింపు కనిపించింది.
-జిల్లా స్థాయిలో టాయిలెట్ కవరేజీలో ప్రతి 10% పెరుగుదల IMRలో 0.9 పాయింట్ల తగ్గింపు మరియు U5MRలో 1.1 పాయింట్ల తగ్గింపుతో ముడిపడి ఉంటుంది.
-మరుగుదొడ్లు ఏర్పాటు చేయడం వల్ల ప్రతి సంవత్సరం 60,000 నుండి 70,000 శిశు మరణాలను నివారించవచ్చు.

అదనపు సామాజిక ప్రయోజనాలు
-మహిళల భద్రత మరియు సాధికారత:
-గృహమరుగుదొడ్లకుపెరిగినయాక్సెస్మహిళలభద్రతనుమెరుగుపరిచింది, ఎందుకంటేవారుఇకపైబహిరంగమలవిసర్జనకోసంఅసురక్షితప్రాంతాలకువెళ్లవలసినఅవసరంలేదు.
-ఇదితల్లిఆరోగ్యంమరియువిద్యనుమెరుగుపరచడానికిదారితీసింది.
-ఆర్థిక మరియు జీవన నాణ్యత మెరుగుదలలు;
-తక్కువ అనారోగ్యాల కారణంగా కుటుంబాలు ఆరోగ్య సంరక్షణ ఖర్చులపై డబ్బు ఆదా చేసుకున్నాయి.
-మెరుగైన పారిశుధ్యం సమాజాలకు మెరుగైన జీవన ప్రమాణాలు మరియు ఆరోగ్యకరమైన వాతావరణాలకు దారి తీసింది.

SBM యొక్క సమగ్ర విధానం
SBM యొక్క విజయం దాని బహుముఖ వ్యూహం నుంచి వచ్చింది, వీటిలో ఈ కిందవి కూడా ఉన్నాయి:
-సమాచార మరియు విద్యా ప్రచారాలు:
-భారీ అవగాహన ప్రచారాలు పారిశుధ్యం మరియు పరిశుభ్రత సందేశాలతో గ్రామీణ గృహాలకు చేరాయి. స్వచ్ఛమైన జీవన విధానాలను స్వీకరించడానికి సంఘాలను ప్రోత్సహిస్తుంది.
-సుమారు 37.5 కోట్ల రూపాయల నిధులతో, ఈ ప్రచారాలు 5 సంవత్సరాలలో నెలకు సగటున 50 సందేశాలతో గ్రామీణ భారతీయులకు చేరాయి.
-SBM పౌరుల ఎంగేజ్‌మెంట్ మరియు పర్యవేక్షణ కోసం మొబైల్ మరియు వెబ్ అప్లికేషన్‌లను ప్రవేశపెట్టింది.
-జాతీయ వార్షిక గ్రామీణ పారిశుద్ధ్య సర్వే (NARSS) పురోగతిని అంచనా వేయడానికి రెండు సంవత్సరాలకి ఓసారి నిర్వహించబడుతుంది. అలాగే; వెనుకబడిన ప్రాంతాల కోసం లక్ష్య విధానాలను అందిస్తుంది.

నిర్మాణ సామర్థ్యం:
-SBM పారిశుద్ధ్య పద్ధతులను మెరుగుపరచడానికి ప్రభుత్వ అధికారులు, ఫ్రంట్‌లైన్ కార్మికులు, వాలంటీర్లు మరియు కమ్యూనిటీలకు సామర్థ్య నిర్మాణం మరియు శిక్షణ కార్యక్రమాలలో పెట్టుబడి పెట్టింది. గ్రామాల్లోని మహిళలు మరుగుదొడ్లను నిర్మించడంలో నైపుణ్యం కలిగి ఉన్నారు, ఇది ముడి పదార్థాలు మరియు నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికులకు డిమాండ్‌ను సృష్టించింది.

వ్యర్థాల నిర్వహణ:
-SBM సరైన వ్యర్థాల విభజన, సేకరణ మరియు పారవేసే వ్యవస్థలను, శుద్ధి కర్మాగారాలు మరియు రీసైక్లింగ్ కేంద్రాలతో పాటు, పరిశుభ్రతను కాపాడుకోవడంలో మరియు పర్యావరణ కాలుష్యాన్ని తగ్గించడంలో సహాయపడటంపై దృష్టి సారించింది.

ముగింపు
స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ మిలియన్ల కొద్దీ మరుగుదొడ్లను అందించడం ద్వారా మాత్రమే కాకుండా బాల మరియు శిశు మరణాలను భారీగా తగ్గించడం ద్వారా భారతదేశంపై రూపాంతర ప్రభావాన్ని చూపింది. ఈ మిషన్ ఇప్పుడు ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద మరియు అత్యంత విజయవంతమైన ప్రజారోగ్య కార్యక్రమాలలో ఒకటిగా గుర్తించబడింది. పారిశుధ్యాన్ని మెరుగుపరచడం వల్ల ప్రజారోగ్యం గణనీయంగా మెరుగుపడుతుందని, ముఖ్యంగా పిల్లలకు, ఆరోగ్యకరమైన, సురక్షితమైన సమాజానికి దోహదపడుతుందని అధ్యయనం స్పష్టంగా చూపిస్తుంది.